Nới lỏng tiền tệ là gì?

[Admin]

Việc các NHTW nới lỏng tiền đang thu hút sự quan tâm của dư luận khi nhiều ý kiến cho rằng nguy cơ chiến tranh tiền tệ đang cận kề.

Kể từ khi khủng hoảng toàn cầu nổ ra, cả ngân hàng trung ương Anh và Cục dự trữ liên bang Mỹ (Fed) đã sử dụng chính sách nới lỏng tiền tệ (hay nới lỏng định lượng – QE) để kích thích tiêu dùng, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.



Tính đến tháng 9/2010, ngân hàng trung ương Anh đã cam kết bơm khoảng 600 tỷ USD trong khi hôm 14/9, sau khi tung ra 2 gói QE trị giá 2,3 nghìn tỷ USD, Fed cam kết nới lỏng định lượng không giới hạn, cụ thể, chi 40 tỷ USD mua trái phiếu mỗi tháng và 85 tỷ USD hoán đổi trái phiếu ngắn hạn sang dài hạn cho đến khi thị trường lao động được cải thiện.

Tiếp sau Anh và Mỹ, ngân hàng trung ương châu Âu (ECB) cũng cam kết triển khai chương trình mua trái phiếu không giới hạn để hỗ trợ các nước ngập trong khủng hoảng nợ khu vực.

Nhật Bản cũng bắt đầu mạnh tay nới lỏng tiền tệ. Hôm qua, 22/1, ngân hàng trung ương Nhật Bản tuyên bố mở rộng chương trình mua tài sản không giới hạn cho đến khi lạm phát lên 2%.

Việc các ngân hàng trung ương (NHTW) đua nhau nới lỏng tiền tệ đang làm dấy lên lo ngại một cuộc chiến tranh tiền tệ. Vậy nới lỏng tiền tệ thực sự là gì?

Nới lỏng tiền tệ thuộc về nhóm chính sách tiền tệ phi truyền thống được ngân hàng trung ương (NHTW) sử dụng nhằm kích thích nền kinh tế khi các chính sách tiền tệ truyền thống đã bị vô hiệu. NHTW áp dụng nới lỏng định lượng bằng cách mua các tài sản tài chính từ ngân hàng thương mại và các tổ chức tư nhân khác (quỹ hưu trí, doanh nghiệp) nhằm bơm một lượng tiền xác định vào nền kinh tế.

Biện pháp này khác so với cách truyền thống là mua-bán trái phiếu chính phủ nhằm giữ lãi suất thị trường ở mức mục tiêu. Nới lỏng tiền tệ sẽ làm tăng dự trữ dư thừa (mức cao hơn dự trữ bắt buộc) tại các ngân hàng, và làm tăng giá của tài sản tài chính, từ đó làm giảm lợi suất của các tài sản này.

Chính sách nới lỏng tiền tệ mở rộng thường bao hàm nghiệp vụ NHTW mua trái phiếu chính phủ ngắn hạn nhằm làm giảm các mức lãi suất ngắn hạn trên thị trường. Tuy nhiên, khi lãi suất ngắn hạn đã gần ở mức 0 hoặc bằng 0%, thì chính sách tiền tệ truyền thống sẽ không thể hạ thấp lãi suất được nữa. Nới lỏng tiền tệ có thể được sử dụng nhằm kích thích kinh tế bằng cách mua các tài sản dài hạn (không phải là trái phiếu chính phủ ngắn hạn), và như vậy sẽ khiến lãi suất dài hạn giảm xuống.

Khi các ngân hàng thương mại bán được tài sản cho NHTW các ngân hàng này sẽ có nhiều tiền hơn để cho vay, từ đó nền kinh tế sẽ có nhiều tiền để tài trợ cho các dự án kinh doanh; các dự án kinh doanh sẽ sử dụng nhiều nhân công hơn; việc làm được tạo ra và kinh tế được kích thích để phát triển. Đối với chính sách tiền tệ của Fed, mục tiêu giảm thiểu thất nghiệp là mục tiêu cao nhất, khác với ưu tiên của các NHTW khác trên thế giới, ví dụ ECB ưu tiên giữ lạm phát trong tầm kiểm soát.

Hệ quả của nới lỏng tiền tệ

Có thể thấy rõ nhất 3 hệ quả của chính sách nới lỏng tiền tệ đó là nguy cơ chiến tranh tiền tệ, biến động động tỷ giá và áp lực lạm phát.

Về nguy cơ chiến tranh tiền tệ, sau khi Fed tung gói nới lỏng định lượng lần 3, các bộ trưởng tài chính trong đó có Brazil, Trung Quốc, Hàn Quốc cáo buộc Mỹ đang làm tăng nguy cơ chiến tranh tiền tệ và thương mại. Cảnh báo này càng trở nên gay gắt hơn khi mới đây Nhật Bản tuyên bố nới lỏng không giới hạn.

Chính sách nới lỏng tiền tệ về lý thuyết sẽ khiến nội tệ của một quốc gia giảm giá. Thực tế, Nhật Bản đặt mục tiêu ghìm giá yên, tuy nhiên mục tiêu nới lỏng của Mỹ là nhằm khôi phục thị trường lao động. Do đó, nhiều ý kiến cho rằng, Nhật Bản sẽ nổ phát súng đầu tiên cho cuộc chiến tiền tệ.

Nguy cơ biến động tỷ giá đặc biệt ảnh hưởng đến các nền kinh tế mới nổi ở châu Á, châu Phi. Ở châu Phi dòng tiền nóng chủ yếu đến từ các nền kinh tế phát triển, do đó, ảnh hưởng của nới lỏng tiền tệ từ các nước phát triển chủ yếu thể hiện qua biến động tỷ giá.

Nới lỏng tiền tệ sẽ khiến dòng tiền chảy vào các nước đang phát triển nhiều hơn và có thể tăng nguy cơ lạm phát chủ yếu do giá hàng hóa tăng và tăng trưởng tín dụng của hệ thống ngân hàng.

[Admin]

Tại sao nới lỏng định lượng không phải là in tiền?

Chiến lược gia của Global FX Marshall Gittler đưa ra lập luận giải thích vấn đề tại sao QE không gây lạm phát và dự trữ ngân hàng không phải là tiền.

Dựa vào việc xem xét bảng cân đối kế toán của ngân hàng tư nhân, ngânhàng trung ương và kho bạc tác giả bài viết đưa ra những lập luận phảnbác ý kiến cho rằng nới lỏng định lượng (QE) sẽ gây lạm phát.

Bảng cân đối kế toán trước khi ngân hàng trung ương mua trái phiếu

Như vậy, nhìn vào bảng cân đối kế toán này, tài sản của ngân hàng ABC bao gồm bao gồm dự trữ 50 tại ngân hàng trung ương, 50 khoản vay và 40 trái phiếu. Bảng cân đối kế toán của ngân hàng trung ương có tài sản bao gồm 70 trái phiếu kho bạc và tín phiếu kho bạc nhưng nợ phải trả bao gồm dự trữ 50 và tiền (tiền và các khoản tương đương tiền) là 20. Trong khi đó, kho bạc có tài sản là 110 và nợ phải trả là 110, trái phiếu và tín phiếu do các ngân hàng và ngân hàng trung ương nắm giữ.

Bây giờ, xem xét bảng cân đối kế toán khi ngân hàng trung ương nới lỏng định lượng. Ngân hàng trung ương mua tất cả trái phiếu mà ngân hàng ABC đangnắm giữ.

Bảng cân đối kế toán sau khi ngân hàng trung ương tung ra QE

Ngân hàng ABC chỉ thay đổi các thành phần trong danh mục đầu tư. Việc hoán đổi từ trái phiếu sang dự trữ cũng không khác so với hoán đổi tài sản.Vì vậy, không có sự gia tăng quy mô bảng cân đối kế toán.

Trong khi đó, bảng cân đối của ngân hàng trung ương thay đổi đáng kể. Tài sản tăng lên 40 trái phiếu và bên cột nợ, dự trữ tăng lên một khoản tương ứng. Tuy nhiên cũng cần lưu ý rằng không có sự thay đổi lượng tiền mặt mà công chúng đang nắm giữ.

Bảng cân đối kế toán của kho bạc không có gì thay đổi, không có trái phiếu mới được phát hành và không có nguồn thu.

Vì vậy, có thể thấy rằng trong khi bảng cân đối kế toán của ngân hàng trung ương không mở rộng, chỉ có tác động trong khu vực tư nhân là thay đổi các thành phần của bảng cân đối kế toán ngân hàng, trái phiếu đổi thành dự trữ. Tổng tài sản khu vực tư nhân không thay đổi. Do đó, tiền không được tạo ra hoặc đơn giản là bán cổ phiếu để mua trái phiếu.

Lúc này, một số ý kiến cho rằng dự trữ là tiền nhưng đây là một sự nhầm lẫn.

Tiền có 2 chức năng: là phương tiện trao đổi, là phương tiện lưu trữ giá trị và một đơn vị tính toán. Các khoản dự trữ ngân hàng có giá trị hoặc có thể là đơn vị tính toán nhưng chắc chắn không phải là một phương tiện trao đổi.

Chỉ có các tổ chức tài chính có thể giữ các khoản dự trữ tại ngân hàng trung ương. Khoản dự trữ là cố định trong ngân hàng và không thể dùng để trao đổi.

Việc các ngân hàng, đại lý trái phiếu hoặc bất cứ ai nắm giữ trái phiếu coi chúng như một tài sản giá trị cũng không khiến trái phiếu trở thành phương tiện trao đổi.

Khi Cục Dự trữ liên bang Mỹ (Fed) mua trái phiếu, những người nắm giữ trái phiếu có khuynh hướng thay thế bằng một loại tài sản có giá trị như cổ phiếu nhưng cũng không phải là một phương tiện trao đổi. Tiền chỉ đơn giản chuyển từ một tài sản này đến một tài sản khác và không đóng góp vào chi phí thúc đẩy tăng trưởng và lạm phát.

Lạm phát có thể xảy ra nếu hệ thống ngân hàng sử dụng khoản dự trữ để mở rộng hoạt động cho vay. Đây là mối quan tâm cơ bản của những người lo ngại rằng QE sẽ gây ra lạm phát hoặc lạm phát phi mã và điều này không phải là bất hợp lý.

Tuy nhiên, điều này có thể là một sự nhầm lẫn, đặc biệt trong thời kỳ suy thoái kinh tế. Theo Ngân hàng thanh toán quốc tế (BIS), trên thực tế, dự trữ hầu như không phản ánh các quyết định cho vay của ngân hàng. Khoản dư nợ tín dụng được xác định bởi việc cung cấp các khoản vay của ngân hàng, dựa trên cơ sở cân bằng giữa lợi suất và rủi ro và nhu cầu đối với các khoản vay.

Bằng chứng cho thấy QE không gây lạm phát có thể thấy qua trường hợp của Nhật Bản. Nhật Bản tung ra QE từ 2001 đến 2006 nhưng vẫn chưa thoát khỏi giảm phát. QE của Nhật Bản không hiệu quả bởi vì dù có lãi suất bằng không cũng không có ai muốn vay. Do đó, hoạt động cho vay của ngân hàng giảm và khi các ngân hàng bắt đầu cho vay khoản dự trữ, tiền cũng không được tạo ra và không có sự gia tăng áp lực lạm phát.

Theo CNBC