Fed kiếm hàng chục tỷ USD/năm bằng cách nào?

by **Admin** Sat Apr 07, 2012 11:03 am

Năm 2011 là năm có lãi cao thứ 2 trong lịch sử Ngân hàng Trung ương Mỹ.

Chính sách kích thích nền kinh tế như chương trình nới lỏng định lượng (QE) có hiệu ứng giúp tăng thu nhập cho Fed thế nhưng đồng thời nó cũng tạo ra nhiều rủi ro lớn.

Tài liệu tài chính do Fed công bố trong tuần trước cho thấy năm 2011 là năm có lãi cao thứ 2 trong lịch sử Ngân hàng Trung ương. Lợi nhuận ròng của Fed năm 2011 khoảng 77,4 tỷ USD, giảm nhẹ so với con số 81,7 tỷ USD năm 2010. Con số này gấp đôi so với lợi nhuận của Fed trước thời kỳ khủng hoảng tài chính năm 2008 – 2009. Vậy lợi nhuận trên từ đâu ra? Nó sẽ được dùng để chi trả cho cái gì và nó sẽ đi đâu?

Nhiều người cho rằng tồn tại một giới toàn những nhân vật cấp cao thao túng Ngân hàng Trung ương và phần nào bòn rút lợi nhuận của ngân hàng này. Trên thực tế, Ngân hàng Trung ương tự động kiếm lợi nhuận từ việc thực thi những chức năng căn bản và phần lớn lợi nhuận của Fed được chuyển về Bộ Tài chính Mỹ như một cách đóng góp cho nguồn thu của chính phủ. Mỗi một đồng USD được giữ trong túi chính là đồng USD bạn sẽ không kiếm được chút lợi nhuận đầu tư nào.

Bất kỳ tổ chức nào phát hành tiền đều kiếm được lợi nhuận từ hoạt động, khoản lợi nhuận được gọi tên thuế đúc tiền. Khi tiền được tính giá trị dựa trên vàng hay một số kim loại quý khác, tổ chức phát hành tính phí đúc tiền. Những tổ chức phát hành vô lương tâm có thể kiếm được nhiều tiền hơn bằng cách đúc tiền kém phẩm chất. Ví như tướng Nero thời LaMã đã giảm cả trọng lượng và độ thuần khiết của đồng bạc và sau đó dùng bạc thu được chi trả cho chiến tranh, tái thiết Rome sau trận hỏa hoạn khủng khiếp.

Tổ chức phát hành tiền giấy, hay gần đây là tiền điện tử, thu được lợi nhuận từ tiền mà họ tạo ra. Dù chính phủ hoặc các cơ quan thuộc chính phủ thông thường là bên phát hành, không quá khó để thấy được quy trình trên hoạt động thế nào nếu bạn nhìn vào các séc du lịch.

Khi một ai đó mua séc du lịch từ American Express, công ty sử dụng số tiền đó cho đến khi tấm séc được dùng. Bởi không ít séc du lịch không được sử dụng, American Express có quyền sử dụng đối với lượng tiền không nhỏ, công ty có thể dùng nó để đầu tư. Lãi suất từ khoản tiền trong séc đó có
thể coi như loại phí in tiền mà công ty kiếm được khi mang đến sự tiện lợi cho khách hàng khi họ sử dụng séc du lịch. Tương tự như vậy, những người sử dụng tiền giấy đã chấp nhận từ bỏ lãi suất mà họ có thể kiếm được, và cuối cùng lãi suất đó về tay Fed.

Vậy tại sao lợi nhuận của Fed tăng rất nhanh trong 2 năm qua? 2 lý do: Fed đã tạo ra nhiều tiền hơn bình thường và đầu tư nó vào tài sản mang lại lợi suất cao hơn. 2 yếu tố trên lý giải cho những gì đã xảy ra. Ngoài việc cung thêm tiền mặt ra thị trường, Fed bổ sung thêm tiền vào hệ thống ngân hàng để điều chỉnh mức độ lãi suất. Để kích thích nền kinh tế bằng cách hạ lãi suất, Fed tạo ra tiền, dùng nó để mua trái phiếu Bộ Tài chính cũng như nhiều loại nợ chính phủ khác, nhờ vậy có thêm tiền vào hệ thống ngân hàng. Từ khi Đại Suy thoái bắt đầu, chương trình kích cầu của Fed đã
khiến quy mô bảng cân đối kế toán tăng gấp 3 lần.

Có vẻ như lãi suất ngắn hạn thấp sẽ hạn chế lượng lãi suất mà Fed kiếm được đối với lượng tiền mà Fed tạo ra thêm. Thế nhưng một khi lãi suất ngắn hạn thấp, Fed bơm thêm tiền vào hệ thống ngân hàng bằng cách mua trái phiếu Bộ Tài chính và một số loại nợ dài hạn khác, chiến lược được biết đến với cái tên “Nới lỏng định lượng”. Những loại chứng khoán này mang lại lợi suất cao hơn so với nợ ngắn hạn.

Sự kết hợp giữa việc có thêm tiền và hoạt động đầu tư mang lại lợi suất cao góp phần không nhỏ giúp Fed kiếm được lợi nhuận cao trong năm 2010 và 2011. Fed đồng thời cũng kiếm được kha khá từ lãi suất của các khoản vay khẩn cấp và phí hoạt động ngân hàng. Khoảng 90% tổng nguồn thu lợi nhuận của Fed được chuyển về Bộ Tài chính Mỹ. Số còn lại được dùng để chi trả cho chi phí hoạt động của Fed, trả lãi suất cho một số ngân hàng thương mại lớn hiện đang phải đầu tư lượng vốn nhất định vào Fed.

Lợi nhuận gần đây của Fed có thể cao, thế nhưng nó chẳng có nghĩa các nhà quản lý thật giỏi giang. Hơn thế nữa, nó chỉ đơn giản là sản phẩm của chính sách từ Ngân hàng Trung ương Mỹ để giữ lãi suất ở mức thấp. Chính sách kích cầu có vẻ đã khuyến khích được tăng trưởng kinh tế thế nhưng cũng tạo ra 2 rủi ro lớn.

Thứ nhất, Fed đã tự khiến mình dễ chịu tác động từ thua lỗ về vốn. Trái phiếu Bộ Tài chính Mỹ loại ngắn hạn gần như không rủi ro, thế nhưng trái phiếu loại dài hạn có thể mất giá khi lãi suất tăng. Nếu kinh tế tiếp tục phục hồi, có thể phải để cho lãi suất dài hạn tăng và Fed sẽ lỗ với trái phiếu dài hạn. Trên thực tế, Fed đã tự tạo ra sự xung đột lãi suất mà thông thường không tồn tại.

Ngoài ra, chính sách tạo tiền của Fed trong 2 năm qua có thể đẩy cao lạm phát nếu hoạt động kinh tế tiếp tục cải thiện. Rủi ro tiềm năng có thể trở thành mối họa thực sự trong vài năm thế nhưng may mắn hiện tại chưa có gì xảy ra.

Ngọc Diệp

Theo TTVN/Nytimes, Economist