Khủng hoảng tài chính một lần nữa đe dọa thế giới?

[Admin]

Châu Âu đang đẩy hệ thống ngân hàng thế giới tới bước đường cùng với những quyết sách nhằm ngăn khủng hoảng nợ của mình.



Trong những bộ phim kinh dị, chuyện xấu sẽ xảy ra khi ai đó quyết định đi dạo ban đêm trong rừng. Trong tài chính, câu chuyện tương tự khi một ông chủ ngân hàng nhấn mạnh rằng tổ chức của mình hoàn toàn vững chắc.

Giới chủ ngân hàng châu Âu trong những tuần gần đây nói rằng mọi điều đều tốt, ngay cả khi sự tiếp xúc với các nước mắc nợ khu vực đồng euro (eurozone) khiến họ gặp khó khăn về nguồn vốn. Số tiền chưa sử dụng tới tại ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) đã lên cao nhất 15 tháng khi các ngân hàng ngừng cho vay lẫn nhau.

Lo sợ về sự lây lan từ châu Âu giờ ảnh hưởng tới cả Mỹ. Các ngân hàng tại đây dẫn đầu xu hướng kéo chỉ số S&P 500 vào khu vực thị trường giảm trong tuần, khi chỉ số này giảm 20% so với mức đỉnh thiết lập tháng 4 trong thời gian ngắn. Giám đốc điều hành của Morgan Stanley đã gửi lời nhắn tới nhân viên của mình để đảm bảo rằng bảng cân đối kế toán của ngân hàng hiện giờ tốt hơn nhiều so với thời điểm năm 2008 khi Lehman Brothers sụp đổ.

Dĩ nhiên, châu Âu không phải là vấn đề duy nhất mà các ngân hàng phương Tây đang đối mặt. Một danh sách dài những vấn đề như tăng trưởng kinh tế èo uột, hàng loạt các quy định mới và làn sống các vụ kiện liên quan tới bùng nổ nhà đất tại Mỹ. Dự luật mà quốc hội Mỹ đưa ra nhằm trừng phạt Trung Quốc vì thao túng tiền tệ là dấu hiệu khác cho thấy nước Mỹ chẳng có mấy tự tin về chính sách kinh tế của mình. Tuy nhiên, lý do chính để lo ngại là khu vực eurozone: vỡ nợ hàng loạt sẽ có ảnh hưởng tàn phá, gây thiệt hại lớn cho các ngân hàng châu Âu nắm giữ trái phiếu chính phủ, và lần lượt đe dọa bất cứ ai có tiếp xúc với các ngân hàng đó.

Đầu năm nay, khả năng diễn ra một vụ sụp đổ Lehman khác dường như còn xa. Nhưng rồi nhờ những sai lầm của các lãnh đạo châu Âu sau đó, tình huống tương tự năm 2008 là thực tế hiện ra trước mắt. Các chính phủ một lần nữa phải hỗ trợ các ngân hàng của họ. Pháp và Bỉ trong tuần qua cho biết họ sẽ bảo đảm nợ cho Dexia, một ngân hàng đã nhận hỗ trợ 3 năm trước nhưng gặp khó khăn bởi nhiều khoản nợ của các nước ngoại vi eurozone.

Trong một bước thụt lùi khác, các kế hoạch đang được tiến hành để tạo ra một "ngân hàng xấu" cho các tài sản xấu nhất của Dexia. Chi phí mua bảo hiểm tránh vỡ nợ cho các ngân hàng đã tăng vọt: giá trị hợp đồng hoán đổi tín dụng phòng vỡ nợ của Morgan Stanley và Goldman Sachs tăng lên cao nhất kể từ tháng 10/2008 trong tuần này. Tin đồn đang lan rằng các ngân hàng có thể không được cầm cố thế chấp tại các ngân hàng trung ương, và rằng các quỹ phòng hộ đang rút về tiền của mình từ các nhà môi giới chính.

Khủng hoảng tài chính tương tự 2008 sẽ lại diễn ra?

Liệu những điều đáng lo ngại của năm 2011 có tạo ra một năm 2008 nữa? Trong bất kể thế giới nào, điều đó không nên diễn ra. Các nhà hoạch định chính sách chắc chắn không lặp lại sai lầm lúc đó, khi để một ngân hàng lớn phá sản. Loại tài sản trung tâm của khủng hoảng tài chính lần này là nợ công - dễ định giá hơn nhiều so với các khoản thế chấp bảo đảm bằng chứng khoán đã gây ra rắc rối trong lần trước. Những vấn đề rủi ro tổn thất với trái phiếu chính phủ cũng rõ ràng hơn nhiều, dù các ngân hàng Mỹ cần làm minh bạch hơn mối liên hệ của mình với châu Âu.

Hơn thế nữa, nội dung của giải pháp cho khủng hoảng eurozone ngay lúc này khá dễ hiểu. Trước hết, cần tạo ra một tường lửa ngăn cách khác thành viên eurozone như Italia và Tây Ban Nha - có khả năng thanh toán nợ nhưng cần hỗ trợ tài chính cho các khoản nợ của mình. Tiếp theo đó là tái cấp vốn cho hệ thống ngân hàng châu Âu nhằm củng cố sự bảo vệ và cuối cùng là để Hy Lạp - quốc gia đã tự chứng minh mất khả năng thanh toán - được vỡ nợ theo cách phải thế.

Vấn đề của giải pháp này đối với phần còn lại của thế giới là nó phụ thuộc vào việc châu Âu thực hiện nó. Khủng hoảng nợ đã diễn ra 18 tháng, và điều duy nhất mà các lãnh đạo eurozone đã làm là chứng tỏ sự hoàn toàn kém cỏi. Điều đó tiếp tục trong tuần này, khi một số chính trị gia thừa nhận rằng việc tái cơ cấu nợ Hy Lạp đang được bàn thảo, một số khác lại bác bỏ khả năng vỡ nợ. Kết quả là tình hình tồi tệ nhất với cả thế giới với tình trạng thiếu ổn định với các ngân hàng nắm giữ nợ Hy Lạp và tình trạng thắt lưng buộc bụng vô nghĩa với nền kinh tế Hy Lạp.

Một kế hoạch rõ ràng cho việc bắt buộc tái cấp vốn cho các ngân hàng trong eurozone cũng thật sự cần thiết. Những tin đồn về nó cũng đã khiến thị trường tăng điểm trong ngày 4/10. Có tất cả các loại lý do để phàn nàn về thực tế rằng các ngân hàng sẽ phải một lần nữa vực dậy bằng tiền của chính phủ. Điều đó lẽ ra đã tốt hơn nhiều nếu trong 3 năm qua thực hiện việc tăng vốn và thanh khoản của các ngân hàng, cùng với tạo ra cơ chế để thiệt hại của các ngân hàng sẽ do các chủ nợ gánh chứ không phải những người nộp thues. Các bộ trưởng tài chính eurozone sẽ phải giải thích về kết quả cuộc kiểm tra kết luận rằng Dexia ở trong tình trạng tốt đầu năm nay. Dù vậy, ưu tiên hiện giờ là ngăn chặn khủng hoảng hệ thống, không để khủng hoảng lan rộng vì những vấn đề nguyên tắc.

Tuy nhiên, việc tiếp cận phân mảng, từng nước một để tái cấp vốn sẽ không hiệu quả trong lần này.Pháp và Bỉ có thể đứng sau Dexia nhưng việc hỗ trợ cho toàn bộ hệ thống ngân hàng thì vượt quá khả năng của nhiều nước. Quỹ ổn định tài chính châu Âu (EFSF) cần phải thực hiện những kích thích vốn cho các ngân hàng khu vực sớm nhất có thể. Các ngân hàng trung ương cũng cần phải ở trong tình trạng khẩn cấp. Đặc biệt, điều đó có nghĩa là cung cấp thanh khoản không giới hạn từ ECB, điều dự kiến được đáp ứng sau khi bài báo này được đăng.

Bất đồng trong nội bộ lãnh đạo tài chính eurozone

Trên hết, không có khoản tái cấp vốn nào đủ để bảo vệ các ngân hàng khỏi làn sóng ồ ạt vỡ nợ eurozone. Không có điều gì quan trọng hơn là đặt một hàng rào ngăn cách xung quanh các nước như Tây Ban Nha và Italia.

Tin tức lúc này vô cùng ảm đạm. Ông Jean-Claude Trichet, người sẽ rời bỏ vị trí Chủ tịch ECB, miêu tả đây là khủng hoảng tồi tệ nhất mà châu Âu phải đối mặt kể từ chiến tranh thế giới thứ hai, nhưng tổ chức mà ông này điều hành không muốn đáp trả bằng hành động cụ thể. ECB không muốn
mua trái phiếu chính phủ, và không định tăng sức mạnh cho EFSF bằng cách cho vay. Các chính trị gia đang vất vả cố gắng tăng cường sức mạnh cho EFSF mà không phải dựa vào ECB.

Năm 2008, các chính phủ là điểm tựa tài chính đáng tin cậy cho các ngân hàng của họ, và Cục Dự trữ Liên bang Mỹ - ở trung tâm của khủng hoảng - đã sẵn sàng làm mọi thứ có thể để tạo niềm tin. Hiện giời nợ công là vấn đề và sự giúp đỡ của ECB là hạn chế và có điều kiện. Điều đó thực sự là một bộ phim kinh hoàng.

Nguồn Economist/DVT