Điều gì chờ đón Hy Lạp và châu Âu phía trước?

[Admin]

Dự kiến sẽ có nhiều phản đối diễn ra tại hậu trường Frankfurt; bất ổn dường như không tránh khỏi và theo sau có thể là tình trạng lạm phát đáng kể.

Dịch từ “What Next for Greece and for Europe?” của 2 tác giả Peter Boone và Simon Johnson đăng tải trên New York Times ngày 15/9.

Không có gì là chắc chắn về những tổn thất từ các khoản nợ tiềm tàng ở châu Âu liệu có tiếp tục làm rối loạn thị trường thế giới. Rất nhiều nhà đầu tư, những người nộp thuế và cả những người bình thường khác, hầu như không ai có được cái nhìn nào thật sáng sủa cho bối cảnh hiện tại chứ chưa nói đến một sự nhất trí về những gì có thể xảy ra. Tình hình vẫn còn nhiều bấp bênh.

Liệu có người bạn nào của Châu Âu (Mỹ, G20, IMF thậm chí có thể là Trung Quốc) sẽ đóng vai trò là quân sư mạnh mẽ cho những quyết định của châu lục này?

Một khởi đầu tốt cần đặt trong mối liên quan với cả 4 sự thật sẽ được nhắc tới sau đây. Quả thực, không có gì dễ chịu khi phải đối mặt với sự thật trong tình huống khủng hoảng như vậy, nhưng nếu như từ chối, né tránh thì sẽ ngày càng thêm nguy hiểm với tất cả các bên tham gia.

Hy Lạp chính là nguồn cội của mọi vấn đề. Theo đó, mức hoán đổi nợ hiện tại dành cho giới cho vay khu vực tư nhân, một khi được chấp thuận, sẽ đảm bảo lợi nhuận 33 cent trên mỗi euro trái phiếu mà họ đang nắm giữ. Sự cam kết trong trường hợp sụt giá đó đã hấp dẫn giới ngân hàng, bởi họ sẽ nhận được tài sản thế chấp cứng trong thỏa thuận tái cơ cấu. (Hy Lạp mua trái phiếu của những quốc gia châu Âu an toàn như Đức, và giữ lại tại các loại tài sản mà chủ nợ có thể truy thu được).
Sự thật phũ phàng đầu tiên phải kể đến, đó là thừa nhận Hy Lạp đã vỡ nợ và tất cả những nỗ lực phủ nhận hay tránh né đều chỉ làm vấn đề trở nên phức tạp, rối rắm hơn.

Hy Lạp có thể sẽ đủ khả năng để tái cấu trúc lại, mặc dù phải phụ thuộc vào các điều khoản tài chính hỗ trợ từ EU và IMF. Tuy nhiên, sự thật thứ hai, đây chỉ là một cơ hội vô ích dành cho Hy Lạp, bởi nó không thể đặt những vấn đề nợ của quốc gia này lại đằng sau, mà nhiều khả năng, sẽ lại khiến thu hẹp hơn nguồn vốn trong tương lai.

Tảng băng đã bị phá vỡ: EU đồng ý tuyên bố một thành viên của khu vực đồng tiền chung có thể rơi vào tình cảnh vỡ nợ. Bằng mọi cách Hy Lạp phải kết thúc câu chuyện này với những trái phiếu mới có thời gian ân hạn lãi suất 3 năm và 10 năm đối với vốn gốc.

Sự thật thứ ba, chính là điều khó khăn nhất mà rất nhiều nước đã phải chịu đựng. Trong bối cảnh tái cơ cấu sâu hơn các khoản nợ, Hy Lạp buộc phải cắt giảm tiền lương khu vực công trên diện rộng và giảm các khoản chi tiêu khác nhằm hạn chế tối đa thâm hụt ngân sách chính phủ ngay lập tức.

Hy Lạp và quỹ tiền tệ cần đặt ra giả định về một cuộc suy thoái khác trong năm 2012 và không có tăng trưởng trong vòng 5 năm tới. Họ cần hướng đến mục tiêu cân bằng ngân sách cơ sở trên căn cứ thực thu thực chi năm 2012 (kể từ thời điểm không tính lãi, điều này cũng có nghĩa là họ không cần tiền mặt từ bất kỳ bên cho vay nào). Trong kịch bản này, các trái phiếu mới có thể được thế chấp bằng tài sản nhà nước.

Không có gì gọi là công bằng tuyệt đối ở đây. Tất cả mọi người dân Hy Lạp đều đã bị ảnh hưởng do hậu quả của tình trạng chi tiêu quá đà, thâm hụt lớn và cho vay thiếu thận trọng (của chính phủ) trong quá khứ.

Thế nhưng phương án thay thế là gì? Nếu Hy Lạp thông qua một số phương án tái cơ cấu nợ sâu hơn thì họ có thể ở lại khu vực đồng tiền chung và tìm cách tăng trưởng trở lại (giả định kinh tế thế giới không suy thoái thêm lần nữa). Khu vực tư nhân của nước này rốt cuộc rồi cũng sẽ hồi phục.

Ngược lại, nếu Hy Lạp rời khỏi khu vực đồng euro, hệ thống tài chính của họ chắc chắn chấm dứt hoạt động; các ngân hàng Hy Lạp phụ thuộc quá lớn vào sự hỗ trợ từ Ngân hàng trung ương Châu Âu (ECB). Đừng bao giờ cố gắng vận hành bất cứ nền kinh tế hiện đại nào hoàn toàn dựa trên cơ sở tiền mặt; việc sụt giảm sản phẩm quốc nội (GDP) sẽ càng trở nên khủng khiếp!

Nếu Hy Lạp trả nợ ở cấp độ đề xuất hiện tại là 33 cents/euro thì họ sẽ phải vùng vẫy để phát triển. Thuế cần thu phục vụ cho mục tiêu chi trả món nợ này sẽ đè nặng lên đối tượng là những doanh nghiệp và hộ dân trong hàng thập kỷ. Dĩ nhiên sau đó, những người kinh doanh, sản xuất này sẽ dịch chuyển tài sản của họ và đến sinh sống tại bất cứ nơi nào khác trong khu vực đồng tiền chung euro hoặc tại Mỹ.

Sự thật thứ tư và cũng là sự thật tồi tệ nhất khi mà Italy và Đức không sẵn sàng cho giai đoạn tiếp theo của cuộc khủng hoảng đồng euro.

Bất kỳ sự gia tăng theo chiều hướng bất lợi nào thêm tại Hy Lạp cũng sẽ liên đới với Italy. ECB hiện tại đang chuẩn bị mua trái phiếu Italy với mức lãi suất được giữ dưới 6%.

Trong khi đó, người Đức rõ ràng rất quan ngại với cách tiếp cận này. Bằng chứng là tuần trước, Jugen Stark, đại diện cấp cao của Đức tại Ban điều hành ECB đã tuyên bố từ chức. Ông này được thay thế bởi một nhân vật khác thậm chí có vẻ còn cứng rắn hơn trong kế hoạch mua trái phiếu.

Bên cạnh các chính kiến, rủi ro còn là sự mất giá cũng như mất tín nhiệm của đồng euro. ECB cho rằng có thể “làm sạch” bất cứ trái phiếu mua vào nào bằng cách bán chính trái phiếu của mình ra thị trường; điều này cũng có nghĩa là sẽ không có sự gia tăng ròng nào trong cung tiền (ít hơn trái phiếu Italy và nhiều hơn trái phiếu ECB dành cho khu vực tư nhân).

Xét theo tính kỹ thuật của vấn đề và trong ngắn hạn thì ECB có thể đúng. Song ngân hàng trung ương đang vướng vào quá nhiều rủi ro tín dụng. Nếu xảy ra tình trạng vỡ nợ của một quốc gia lớn, ngân hàng sẽ cần phải đòi hỏi các chính phủ thành viên cung thêm vốn và đây rõ ràng là đòn tài chính mà không chính trị gia nào cảm thấy mặn mà.

Còn trường hợp, nếu sự hỗ trợ tài chính của ECB thực sự là vô điều kiện thì nó chỉ có thể khuyến khích được những quốc gia nào ít thận trọng hơn về thâm hụt tài chính của nước họ tham gia. “Sự thống trị tài chính” - được hiểu là một ngân hàng trung ương luôn luôn mua vào trái phiếu chính phủ nhằm hạ lãi suất - là công thức khiến cho lạm phát gia tăng.

Dự kiến sẽ có rất nhiều những phản đối lớn đằng sau hậu trường Frankfurt (nơi đặt trụ sở chính của ECB) và các thủ đô châu Âu. Sự bất ổn dường như không thể tránh khỏi. Theo sau có thể là tình trạng lạm phát đáng kể và những cuộc khủng hoảng chính trị lặp đi lặp lại.

Tác giả: Peter Boone - Simon Johnson
Dịch: Bích Diệp

Theo: New York Times

Peter Boone là Chủ tịch Hội từ thiện Effective Intervention và là một nghiên cứu viên tại Trung tâm thực hành kinh tế tại Trường Kinh tế London. Ông cũng là giám đốc công ty quản trị vốn Salute.

Simon Johnson nguyên là kinh tế trưởng tại Quỹ tiền tệ Quốc tế (IMF) và là đồng tác giả cuốn “13 Bankers”.